Relacja z XIX Forum Wymiany Doświadczeń - Toruń 2021
W dniach 20-22 września br. eksploatatorzy z całej Polski spotkali się w Toruniu, aby wymienić się swoimi doświadczeniami z zakresu technologii, eksploatacji, organizacji oraz wymagań formalno-prawnych związanych z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków.
Tegoroczna konferencja była wyjątkowa, ponieważ w wyniku pandemii Sars Cov-2 nie udało nam się spotkać w roku 2020 i czekaliśmy na nasze coroczne spotkanie aż 28 miesięcy. Pomimo tak długiej przerwy uczestnicy nie zawiedli, na spotkanie przyjechało wiele osób, wśród których byli pracownicy przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, przedstawiciele świata nauki, praktycy oraz prawnicy współpracujący z naszą branżą, a także przedstawiciele firm – dostawców urządzeń i technologii.
Patronat honorowy nad konferencją objęły: Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie” oraz Toruńskie Wodociągi Sp. z o.o.
Pierwszy dzień Forum rozpoczął się od powitania uczestników i gości przez Prezes Stowarzyszenia – Agatę Kusy, zaś Wiceprezes Andrzej Gołąb przedstawił czym zajmowało się Stowarzyszenie od ostatniej konferencji. Następnie 120-letnią historię Toruńskich Wodociągów aż do współczesności, ze szczególnym uwzględnieniem systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków przedstawił zgromadzonym Waldemar Daraż – Z-ca Prezesa Zarządu ds. Eksploatacji. Toruńskie Wodociągi prowadzą działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie miasta Toruń oraz na terenie okolicznych gmin. Ścieki odprowadzane są do Oczyszczalni Ścieków „Centralna” zlokalizowanej w zachodniej części miasta przy Szosie Bydgoskiej. Na przestrzeni lat oczyszczalnia została gruntownie zmodernizowana, na szczególną uwagę zasługuj przedsięwzięcie obejmujące węzeł odwadniania i suszenia osadów. Spółka w ramach tej inwestycji w systemie projektuj i buduj – zrealizowała instalację odwadniania i suszenia osadów o wydajności 21 ton suchej masy osadu na dobę. Proces odwadniania przebiega na 3 wirówkach dekantacyjnych, a suszenie osadów prowadzone jest w suszarni zasilanej gazem ziemnym, na taśmie, w temperaturze suszenia 130°C. Koszt inwestycji wyniósł ok. 30 mln zł.
Zagadnienie prawne dot. możliwości utraty statusu odpadów omówił Radca Prawny Jędrzej Bujny. Prelekcja obejmowała stan prawny prawa Unii Europejskiej i prawa krajowego, w tym najnowsze wyroki WSA w przedmiotowym zakresie.
Na co w najbliższej przyszłości eksploatatorzy obiektów gospodarki wodno-ściekowej powinni się przygotować w zakresie prawa krajowego i europejskiego przedstawił Bartosz Łuszczek reprezentujący Wodociągi Miasta Krakowa S.A., pełniący
jednocześnie rolę eksperta IGWP i przedstawiciela w Komisji ds. Ścieków Eureau. Prelekcja obejmowała obecny stan prawny i kierunki zmian prawa w zakresie dostawy wody, odprowadzania (również zbierania) i oczyszczania ścieków oraz gospodarki osadami, a także finansowania inwestycji w zakresie gospodarki wodno-ściekowej.
W pierwszym dniu po zakończeniu obrad forum odbyło się Wyborcze Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia Eksploatatorów Obiektów Gospodarki Wodno-Ściekowej podczas którego wybrano nowe władze SEOGWŚ na lata 2021-2024 - Zarząd Stowarzyszenia, Komisję Rewizyjną oraz Sąd Koleżeński.
Członkowie nowo wybranego Zarządu w imieniu wszystkich Członków Stowarzyszenia podziękowali za bardzo dobrą i sumienną pracę w Zarządzie dotychczasowej Prezes Agacie Kusy.
Pomimo mocno napiętego harmonogramu konferencji uczestnicy mieli okazję zwiedzić Stare Miasto w Toruniu, oddalone o kilka kroków od hotelu. Z pomocą przyszli nam lokalni przewodnicy w osobach mieszczki, kata, a nawet samego Mikołaja Kopernika. Dzięki temu mogliśmy poznać wiele ciekawych informacji i anegdot z życia torunian na przestrzeni wieków.
Drugi dzień Forum dostarczył wiele ciekawych prezentacji. O siloksanach w biogazie – źródłach, skutkach, monitoringu, usuwaniu, opowiedzieli Cezary Jędrzejewski i Robert Sarnacki. Jednym z ciekawszych wniosków jest to, że osuszanie/eliminacja wilgoci z gazu jest łatwym procesem, a dzięki zastosowaniu modułów standardowych można ją osiągnąć przy niskich kosztach. Tym samym uzyskuje się poprawę sprawności silnika oraz ochronę przed zakłóceniami jego pracy spowodowanymi przez kondensat.
Wybór kierunków rozwiązań modernizacji oczyszczalni ścieków w Słupcy przedstawił Adam Nachowiak. W prezentacji przedstawione zostały: stan obecny oraz proponowane rozwiązania, w tym modernizacja części mechanicznej, biologicznej i osadowej. Dla części osadowej po odwodnieniu osadu przewidziano instalację słonecznego suszenia osadów. Wybór ten poddano w panelu dyskusyjnym cennej dla uczestników forum analizie czy jest on optymalny dla oczyszczalni w Słupcy w zakresie eksploatacji, a potem zagospodarowania osadu.
Temat procedury w przypadku poważnej awarii w oczyszczalni ścieków omówiła Agnieszka Lipnicka-Piaskowska. Prelekcja opierała się na przedstawieniu aspektów prawnych zawartych w tym zakresie w prawie ochrony środowiska, rozporządzeniach w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać plany operacyjno-ratownicze oraz w sprawie raportu o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku, a także prezentacji mapy/drogowskazu jak opracować procedurę i co powinna zawierać procedura poważnej awarii w oczyszczalni ścieków.
Podczas kolejnego wystąpienia Sylwia Fudala-Książek przedstawiła problematykę mikrozanieczyszczeń jako wyzwania dla gospodarki wodno-ściekowej. W podsumowaniu prezentacji referująca wskazała, że strategia którą należy wprowadzić w Polsce wymaga zaangażowania wszystkich grup zainteresowanych. Wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych, państwowych programów
finansujących, projektów umożliwiających przygotowanie strategii i wdrożenie nowych technologii jest niezbędne żeby ograniczyć mikrozanieczyszczenia w środowisku wodnym. Zatem temat mikrozanieczyszczeń w wodzie i ściekach będzie zapewne jeszcze wiele razy omawiany i rozwijany w zakresie skutecznego podejścia identyfikacji, monitoringu, usuwania, a także optymalizacji finansowej w tym zmniejszaniu kosztów, które pojawią się w cenach końcowych dla mieszkańców w związku z tym procesem.
Anna Remiszewska-Skwarek opowiedziała o identyfikacji SARS-CoV-2 w ściekach komunalnych na podstawie doświadczeń PEWiK Gdynia Sp. z o. o. oraz przedstawiła wybrane zadania inwestycyjne jakie wykonała Spółka dla systemu wod-kan. Identyfikację wirusa SARS-CoV-2 w ściekach na terenie Polski udało się przeprowadzić przez Politechnikę Gdańską przy współpracy z GFW, WFOŚiGW i KWR Water Research Institute w Holandii, zaś wyniki identyfikacji wirusa w ściekach dopływających do oczyszczalni GOŚ „Dębogórze” potwierdzają obecność nieaktywnego kodu RNA wirusa, który nie zagraża zdrowiu pracowników oczyszczalni. To bardzo ważna informacja dla branży i potwierdzenie sygnałów jakie docierały do nas z zagranicy. W efekcie powinno to wpłynąć na uspokojenie pracowników przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych. Wyniki badań były bardzo ciekawe w zakresie obserwacji korelacji wyniku z liczbą zachorowań mieszkańców w Aglomeracji Gdynia. Badania Politechniki Gdańskiej i PEWIK Gdynia Sp. z o.o. nad identyfikacją SARS-CoV-2 w ściekach komunalnych dla gdyńskiej aglomeracji będą kontynuowane. WFOŚiGW w Gdańsku (wstępnie) pozytywnie poparł wniosek o finansowanie ww. projektu, zatem z niecierpliwością czekamy na opracowanie i wydanie publikacji w zakresie zarówno wyników jak i wniosków, a także referencyjnych metod badawczych oraz możliwości wykorzystania tych informacji do kontroli i monitoringu zachorowań na Covid-19.
Karol Trojanowicz w ciekawy sposób przedstawił uczestnikom Forum o tym co warto wiedzieć o deamonifikacji w świetle wyzwań stawianych przed układami oczyszczania ścieków. Tymi wyzwaniami są ochrona i odzysk zasobów wodnych, produkcja energii i wzrost sprawności energetycznej, minimalizacja wytwarzania odpadów, zwiększenie stopnia stabilizacji osadów ściekowych, kontrola emisji gazów cieplarnianych, usuwanie mikrozanieczyszczeń, dezynfekcja, usuwanie azotu i fosforu organicznego z odpływu, produkcja biopolimerów, nawozów mineralnych (MAP), „inteligentne” sterowanie procesem, „przemysł 4.0”, robotyzacja, IoT. Następnie uczestnicy zostali bardzo dokładnie przeprowadzeni przez elementy wdrożenia procesu deamonifikacji zachodzącego podczas oczyszczania ścieków. Technologia ta wykorzystywana jest w pełnej skali technicznej od 20 lat. Deamonifikacja jest coraz powszechniej wykorzystywana do usuwania azotu w tzw. ciągu bocznym, a więc przed zawróceniem odcieków z procesów przeróbki osadu do części przepływowej oczyszczalni. Technologia opiera się głównie o procesy biologiczne z wykorzystaniem bakterii Anammox i stosowana jest do redukcji azotu z odcieków o wysokim stężeniu azotu amonowego - zarówno w oczyszczalniach komunalnych jak również przemysłowych. Usuwanie azotu w autotroficznym procesie Anammox to redukcja zużycia energii elektrycznej do napowietrzania o około 60%, redukcja produkcji nadmiernych osadów
ściekowych o około 90%, redukcja zapotrzebowania na organiczne związki węgla (do denitryfikacji) o 100%, redukcja emisji CO2 do atmosfery od około 90 do 104% (ze względu na asymilację wodorowęglanów przez mikroorganizmy autotroficzne), ograniczenie emisji N2O w jednostopniowych układach PN/A. Analizując te aspekty w światle wskazanych wyzwań przed budową nowych oczyszczalni i modernizacją istniejących warto rozważyć zastosowanie tego procesu w układzie technologicznym.
Dzięki wykładowi Mariusza Wussa uczestnicy zapoznali się z aktualną sytuacją dot. oddziaływania odorowego. Prezentacja objęła w sposób szeroki zagadnienia uciążliwości zapachowej odbierania, transportu i oczyszczania ścieków od aspektów techniczno-technologicznych, prawno-legislacyjnych, określenia norm, warunków zabudowy, kontrolnych do społecznych, a na samym końcu etycznych. Referujący zachęcał, żeby eksploatatorzy pokazywali instalację oczyszczania ścieków i nie zamykali drzwi przed mieszkańcami celem wspólnej oceny uciążliwości zapachowej i wypracowania odpowiedniej reakcji na skargi. Odpowiednia reakcja jest ważnym elementem eliminacji odorów z otoczenia, a podstawą działania jest edukacja mieszkańców w tym zakresie i współpraca pomiędzy operatorem, a społeczeństwem.
Wszystkie prelekcje były doskonałym punktem wyjściowym i wprowadzeniem do panelu dyskusyjnego, którego temat brzmiał: 1% czyni różnicę - dobór najlepszych technologii odwadniania osadów ściekowych. Panel dyskusyjny moderował Wojciech Przybyszewski, a osobami zaproszonymi do dyskusji byli: Radosław Jaśkowski, Maciej Kita, Krzysztof Łapot, Adam Nachowiak i Ireneusz Plichta. Dyskusja była bardzo ciekawa, omawiane były rozwiązania odwadniania osadów ścieków dedykowane zarówno do małych i jak większych oczyszczalni. Uczestnicy zwracali uwagę na strony pozytywne i negatywne każdego rozwiązania, na eksploatację urządzeń do odwadniania, w tym konserwację i koszty remontów oraz przede wszystkim na efekt końcowy jakim powinien być odwodniony ustabilizowany osad. Wszystkie te zagadnienia na samym końcu kształtują ceny oczyszczania ścieków oraz skutki środowiskowe. Czy zawsze 1% robi różnicę – odpowiedź nie jest tak prosta, jakby się wydawało. Zależy to od wielu czynników – dlatego wszystkie rozwiązania powinny być analizowane indywidualnie dla każdej instalacji, aby dobrać urządzenie optymalne w zakresie zakupu, odtwarzania jego wartości (remonty), a potem gospodarowania osadami.
Ostatni dzień konferencji upłynął na zwiedzaniu oczyszczalni ścieków „Centralna” w Toruniu. Wcześniej podstawowe informacje o obiekcie, zastosowanych technologiach i urządzeniach przybliżył nam Marcin Gierszewski. Uczestnicy, jak już jest to w zwyczaju, silną grupą zjawili się aby wizytować oczyszczalnię. Przedstawiciele Toruńskich Wodociągów stanęli na wysokości zadania - w miłej koleżeńskiej atmosferze udzielali odpowiedzi na trudne i nieszablonowe pytania licznych zwiedzających.
W tym miejscu pragniemy podziękować raz jeszcze całym Toruńskim Wodociągom i oddelegowanym przedstawicielom, w szczególności Panu Waldemarowi Darażowi –
Z-cy Prezesa Zarządu ds. Eksploatacji, za to, że mogliśmy gościć w mieście Toruń i zapoznać się z praktykami stosowanymi w przedsiębiorstwie.
Dziękujemy wszystkim gościom, eksploatatorom i przedstawicielom firm komercyjnych za stworzenie jedynej w swoim rodzaju atmosfery podczas konferencji.
Niech każdy z Was jak najwięcej czerpie podczas naszych spotkań jednocześnie dzieląc się z innymi swoimi doświadczeniami z pracy na obiektach gospodarki ściekowej.
Zachęcamy do korzystania z dostępu do wszystkich prelekcji z naszego XIX Forum. Materiały konferencyjne znajdują się na naszej stronie www.eksploatator.org w zakładce Media/Pliki do pobrania.
Byłoby nam miło, gdyby po tegorocznym Forum nasze Stowarzyszenie poszerzyło się o grono nowych członków. Obserwujemy, jak liczne grono sympatyków zgromadzonych jest wokół SEOGWŚ. Aby wstąpić do Stowarzyszenia, wystarczy wypełnić deklarację i ją wysłać do nas. Deklaracje członkowskie zarówno dla członków zwyczajnych (osoby fizyczne) jak i dla członków wspierających (firmy) dostępne się na naszej stronie www w zakładce Media/Pliki do pobrania.
Czekamy na każdą osobę pracującą na obiektach gospodarki wodno-ściekowej, bo wiemy, że każdy głos, każde doświadczenie jest ważne, żeby wspierać i rozwijać branżę wodociągowo-kanalizacyjną - w każdej miejscowości małej i dużej. Warto być na bieżąco i wiedzieć przed jakimi wyzwaniami stoi branża wod-kan. Jednym z nich jest opracowanie na zlecenie Instytutu Badań Edukacyjnych projektu sektorowej ramy kwalifikacji dla sektora gospodarki wodno-ściekowej i rekultywacji w Polsce. Wspierając Nasze Stowarzyszenie swoim uczestnictwem masz czynny udział w kreowaniu własnego miejsca pracy. Razem możemy zdziałać dużo więcej niż Nam się wydaje.
Do zobaczenia wiosną 2022 r. na jubileuszowym XX Ogólnopolskim Forum Wymiany Doświadczeń w Dziedzinie Oczyszczania Ścieków „Eksploatatorzy dla Eksploatatorów”!
W imieniu Zarządu SEOGWŚ Małgorzata Komuda-Ołowska – Wiceprezes Zarządu.
